Ülkemizde, çarpık kentleşmeye bağlı kent içi ulaşım ağı problemleri hızla artan sorunların başında gelmektedir. Artan araç sahipliği ve nüfus, yeterli boş alan eksikliği problemi, geçmişte yaşanan plansız büyüme, imar planları ile hali hazır kentleşmenin uyumsuzluğu, uygulamada kent merkezlerindeki fiili durumlar, ekonomik sorunlar ve toplumsal alışkanlıklar gibi nedenlerden dolayı ulaşım hizmetleri verimli olarak sürdürülememektedir. Ayrıca ülkemizdeki kent içi alanlarda otomobil trafiğini tetikleyen politikaların varlığı, kent merkezlerinde otoparklanma problemlerini ortaya çıkarmaktadır.
Son yıllarda gerek taşıt sayılarındaki hızlı artış ve gerekse ticaret ve iş merkezlerinin kent merkezlerinde yoğunlaşması, taşıtların park etme sürelerinin hareket halindeki sürelerden fazla olması ve plansız kentleşme otopark sorununu gündeme getirmiştir. Özellikle ticaret ve işyerleri kent merkezlerinde yoğunlaştığından ve iyi planlama yapılmadığından, otopark ihtiyacı kendiliğinden ortaya çıkmıştır.
Otopark yönetimi, arazi kullanımındaki erişilebilirlik ve merkezlerin ekonomisi üzerinde anahtar rolü oynayan bir ulaştırma konusudur. Her geçen gün artan seyahat talebi ve çekim gücü yüksek arazi kullanım türleri, özellikle ulaşımın üzerine taşınması güç bir yük getirmektedir. Yeni ulaşım hatları ve yeni tesislerin açılması bu yükü taşımak için bir çözüm oluştursa da merkezi yerlerdeki park sorunlarının çözümü açısından yetersiz kalmaktadır. Bu tarz yerlerde, yeni tesisler veya alanlar oluşturabilmek maliyet ve mekân problemleri açısından artık pek mümkün değildir. Bu yüzden kentiçi yollarda otopark problemi yaşanan yerlerde Park Yönetimi (PY) çerçevesinde stratejilerin geliştirilmesi konusunda çalışmaların yapılması gerekliliği ortadadır.
Kentlerde park etme analizine, mevcut otopark imkanlarının ya da bu gibi yerlerin hangi yasal koşullarda çalıştığının envanterinin belirlenmesi ile başlanılmalıdır. Bu envanter oldukça detaylı ve geniş kapsamda olmalıdır. Örneğin; yol kenarı otoparklar, yol dışı otoparklar, resmi ve resmi olmayan otoparklar, garajlar gibi pek çok türü içermelidir.
İnşaat Mühendisleri Odası olarak önerilerimiz;
- Mevcut durumun yetersizliği ve gelecekteki gereksinimin büyüklüğü otopark sorunun sadece yol dışı otoparklarla çözülemeyeceğini göstermektedir. Bu nedenle trafik akımlarına olumsuz etkileri olmamak koşulu ile yol içi park olanağı olan yollarda gerekli düzenlemelerin yapılarak yol içi otoparklardan maksimum seviyede yararlanılmalıdır.
- Merkez bölgede yol içi park yerlerinin daha çok kısa süre ile park etmek isteyenlere ayrılması ve uzun süreli park etmek isteyenler için uygun ücret tarifeleri uygulanarak yol dışı park yerlerinin kullanılması yoluna gidilmelidir.
- Büyük kapasiteli otoparklar merkez bölge yerine, merkez bölge çevresine yapılmalıdır. Aksi halde merkez bölge içine özel oto girişi artacaktır. Merkez bölgedeki otopark ücretleri yüksek tutularak özel oto sahiplerinin toplu taşıma araçlarını tercih etmeleri sağlanmalıdır.
- Uzun dönemde nazım imar planla uyumlu ulaşım master planının hazırlanması sırasında belirlenecek bir park politikası ile park sorununa köklü çözüm getirilmesi mümkündür. Bu nedenle ulaşım master planın hazırlanmasına öncelik verilmelidir.
- Mevcut düzendeki aksaklıkların giderilmesi için, öncelikle denetimlerin sıklaştırılması ve yoldışı otopark kullanımının özendirilmesi gerekmektedir.
- Kamu binaları, sosyal tesisler vb. yapıların kent geneline yayılması ile kent merkezindeki yoğunluğun azaltılması yoluna gidilmelidir.
- Şu anda faaliyet gösteren otoparkların denetimleri sıklaştırılarak giriş-çıkış gibi özelliklerinin iyileştirilmesi, özellikle işaretleme ve levhaların uygun ve görünür şekilde kullanılması sağlanmalıdır.
- Zeminleri mıcır olan otoparkların asfaltlanması ve konforlu hale getirilerek yıkama vb. gibi hizmetlerle çekiciliğinin ve güvenilirliğinin arttırılması sağlanmalıdır.
- Abonelik sistemi ucuzlatılmalı ve teşvik edilmelidir.
- Yeni yapılacak veya açılacak olan ve otopark ihtiyacı duyulacak olan alışveriş merkezi vb. trafik çekecek yapılarda otopark için yeterli yer ayrılması zorunlu hale getirilmeli aksi takdirde bu tür yerlere inşaat ve açma ruhsatı verilmemelidir.
- Yapı Kullanma izin belgesi aldıktan sonra birçok bina altı otoparkın kapatılarak kullanım alanına çevrildiği aşikâr olup, Belediye ekiplerinin de iskân sonrası denetimleri yapması gerekmektedir.
- Otopark kullanımını arttırmak ve düzenli bir trafik akışını sağlamak için eğitim çalışmaları yapılmalı, okullarda, kamu kurumlarında ve özel şirketlerde çalışanlara konu ile ilgili seminerler ve konferanslar düzenlenmelidir.
Şeref KORKMAZ
İnşaat Yüksek Mühendisi
İMO Isparta Temsilcisi
