Isparta Müftülüğü: Borçlu olarak ölen kimsenin borcu nasıl ödenir?

BİR SORU BİR CEVAP
Borçlu olarak ölen kimsenin borcu nasıl ödenir?

Borçlar, Allah’a karşı borçlar, kullara karşı borçlar olmak üzere iki kısma ayrılır. Bir kimse, üzerinde mesela oruç borcu olduğu hâlde vefat etmek üzere olup bu oruçlarını kaza etmekten aciz kalmış ise, bu Allah’a karşı bir borçtur. Oruç borcunun fidye verilerek ödenmesi için velisine vasiyet etmelidir. Zekât, keffâret gibi borçları için de vasiyet ederse varisleri bunu terekenin üçte birinden yerine getirmek zorundadırlar. Vasiyet etmemesi hâlinde ise varisler dilerlerse onun borcunu ödeyebilirler.
Kullara ait olan borçlara gelince, Hz. Peygamber (s.a.s.) borç¬ların ödenmesinin önemini hadislerinde ifade etmiştir. Hz. Peygamber (s.a.s.) kişinin ödeyecek mal bırakma¬dan, borçlu olduğu hâlde Allah’ın karşısına çıkmasını günah olarak nitelemiş; ölen kişinin ruhunun, zimmetindeki borç ödeninceye kadar borçluluğundan dolayı bağlı kalacağını bildirmiş; ölünün borçla¬rının ödenmesini sağlamak için borcu varsa ödenmeden cenaze namazını kıldırmamıştır. Zira dinimizde insanların kul haklarına saygılı olması emredil¬miş; kul hakkı ihlalinin, hakkı ihlal edilen affetmedikçe, kim¬se tarafından affedilemeyeceği belirtilmiştir. Veda Hutbesi’nde Resûlullah (s.a.s.), “Ey insanlar! Sizin canlarınız, mallarınız ırz ve namuslarınız, Rabbinize kavuşuncaya kadar birbirinize ha¬ramdır (dokunulmazdır).” buyurmuştur. Bu yüzden ölen kişinin borçları varsa, teçhiz ve tekfinden sonra kalan malının tamamından borçları ödenir. Kur’an’da borçların varislerin payına olan önceliği “Bu (paylaştırma ölenin) yapa¬cağı vasiyetten ya da borcundan sonradır.” (Nisa, 4/11) ayetiyle belirtilmiştir. Tereke borçların tamamını ödemeye yetmiyorsa, bu terekenin tamamı borçlar oranında alacaklılara bölüştürülür.

AYET
“Eğer borçlu darlık içindeyse ona eli genişleyinceye kadar mühlet verin. Eğer bilirseniz, (borcu) sadaka olarak bağışlama¬nız, sizin için daha hayırlıdır” (Bakara, 2/280)

HADİS
Ebû Hureyre’den (r.a.) rivayet edildiğine göre, Resûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Ödeme güçlüğü çeken borçluya za¬man tanıyan ya da alacağını bağışlayan kimseyi Allah hiçbir gölgenin olmadığı kıyamet gününde kendi arşının gölgesinde gölgelendirecektir”

DUA
“Allah’ım! Mal, aile ve çocuk olarak insanlara verdikleri¬nin hayırlısını dilerim, sapıtan ve saptıranları değil.”