“TÜRKİYE HIV/AIDS KONTROL PROGRAMI”
İlk kez 1980’li yıllarda tanımlanan HIV Enfeksiyonu tüm dünyada din, dil, ırk, cins, ülke ayrımı yapmadan yayılmaya devam etmektedir. Uluslararası sağlık kuruluşları 1988 yılından itibaren HIV/AIDS konusunda toplum farkındalığını artırmak üzere, 1 Aralık gününü Dünya AIDS Günü olarak belirlemiştir.
AIDS, HIV virüsü nedeniyle oluşan, virüs vücuda girdikten sonra çoğalarak kişinin hastalıklara karşı direncini zayıflatan ve sonucunda AIDS’in ortaya çıktığı, önlem alınmadığı takdirde hızla yayılan bir hastalıktır.
AIDS, kan yoluyla, cinsel yolla ve anneden bebeğe olmak üzere üç yolla bulaşır. Günlük yaşamda hastalık;
- Aynı evi, işyerini, tuvaleti kullanmak,
- Sivrisinek vb. haşereler ile,
- Aile yaşantısı, toplumsal yaşam.
- El sıkışma, kucaklaşma, cilt temasları,
- Sosyal öpüşme,
- Yemek ve içki, tabak-kaşık-bardak,
- Yüzme havuzu, banyo, tuvalet,
- Giysi ve çamaşır,
- Böcek ve sinek sokmaları ile bulaşmaz.
Hastalık korunmasız cinsel temas, ortak paylaşılan enjektörlerle damar içi madde kullanımı, gebelik sırasında ve doğum sırasında anneden bebeğe ve kan transfüzyonu yolu ile bulaşabilmektedir. Bu geçiş yolları nedeni ile HIV enfeksiyonu, erişkinlerin yanı sıra, tüm yaş gruplarında görülmektedir.
Ülkemizde 1985 yılından 31 Aralık 2021 tarihine kadar doğrulama testi pozitif tespit edilerek bildirimi yapılan 30,293 HIV(+) kişi ve 2083 AIDS vakası mevcuttur. Vakaların % 81,2’si erkek, % 18,8’i kadın olup % 16’sı yabancı uyruklu kişilerden oluşmaktadır. Vakaların en fazla görüldüğü yaş grubu 25-29 ve 30-34 yaş grubudur. Bulaş yoluna göre dağılımına bakıldığında, vakaların % 45,6’sı cinsel yolla bulaşmakta olduğu, cinsel yolla bulaştığı bildirilen bu vakaların % 68,6’sının bulaşma yolunun heteroseksüel cinsel ilişki olduğu bilinmektedir. Ayrıca, vakaların %0,97’sinin bulaşma yolu damar içi madde kullanımı olup % 53,08’inin bulaş yolu bilinmemektedir.
AIDS ile mücadelede en önemli nokta eğitim ve korunmadır. Çocuklarımız ve gençlerimiz cinsellik konusunda aydınlatılmalı, korunma yolları hakkında bilgilendirilmelidir. Kontrolsüz kan nakline, kullanılmış şırınga, iğne, jilet, makas gibi aletlerin kullanımına izin verilmemeli ve kullanılmamalı, karşılıklı sadakat ve tek eşliliğe dayalı ilişkiler kurulmalı ve cinsel ilişkide kondom kullanılmalıdır. Ayrıca şüphe varsa anneden bebeğe bulaşmayı önlemek için gebelikten önce mutlaka test yaptırılmalıdır. Test yaptırmak için sağlık kuruluşuna başvurulabilir ve danışmanlık hizmeti alınabilir.
Hastalığın tam anlamıyla tedavisi bulunmamakla birlikte uygulanan ilaç tedavileri ile ölümler azalmakta ve kişiler yaşantılarına devam edebilmektedir. Uygulanan ilaç tedavisi ile bulaşıcılık azalmakta, gebelik sırasında uygulanan tedavi ile birlikte anneden bebeğe hastalık geçişi engellenmektedir.
Bakanlığımız; akademik çevreler, sivil toplum kuruluşları ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği içinde, HIV/AIDS konusunda toplumsal duyarlılığın artırılması, halkımızın HIV/AIDS hastalığının bulaşma yolları ve sağlıklı cinsel hayat konusunda bilinçlendirilmesi ve bilgilendirilmesi, kişilerin toplumda ayrımcılık ve damgalanmaya uğramalarının azaltılması hatta ortadan kaldırılması, şüpheli teması olan kişilerin HIV/AIDS hastalığı, bulaşma korunma yolları konusunda bilgilendirilmesi ve doğru yönlendirilmeleri için çalışmalarını sürdürmektedir. Konuyla ilgili detaylı bilgiye Bakanlığımız https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bulasici-hastaliklar/hiv-aids web adresinden ulaşılabilmektedir.
Dr.Mehmet KARAKAYA
İl Sağlık Müdürü
